เมืองพานแดนทอง

คำขวัญประจำอำเภอพาน    
            พระธาตุจอมแว่ศักดิ์สิทธิ์ แหล่งผลิตลำใย ถ้ำผาโขงงามสดใส เลื่องลือไกลถิ่นข้าวสาร  งามตระการพระธาตุสามดวง  เที่ยวดอยหลวงน้ำตกปูแกง

ประวัติความเป็นมา 

       อำเภอพานเดิมได้ปกครองตามระบอบ "พ่อเมือง" ที่ทำการตั้งอยู่ที่บ้านฝั่งตื้น ปัจจุบันเป็นหมู่ที่ 8 ต.ม่วงคำ พ่อเมืองนี้ขึ้นตรงต่อเจ้าผู้ปกครองนครลำพูน ต่อมาเมื่อ พ.ศ.2450 ทางราชการได้เปลี่ยนฐานะการปกครอง จากระบอบพ่อเมืองขึ้นเป็นกิ่งอำเภอโดยมีปลัดอำเภอ เป็นปลัดกิ่งอำเภอมาประจำเรียกว่า "กิ่งอำเภอเมืองพาน" ต่อได้โอนกิ่งอำเภอเมืองพานเข้าไปอยู่กับ อ.เมืองเชียงราย จ.เชียงราย ครั้นถึง พ.ศ.2451 ได้ขึ้นตรงต่อ อำเภอแม่ใจ จ.พะเยา เมื่อปี พ.ศ.2455 ได้ยกฐานะกิ่งอำเภอเมืองพาน แล้วยุบ อ.แม่ใจ และเขตอำเภอเมืองเชียงรายบางส่วน ให้ขึ้นกับอำเภอเมืองพาน และย้ายที่ว่าการอำเภอจากบ้านฝั่งตื้นไปตั้งที่ตำบลเมืองพาน อันเป็นที่ทำการอำเภอปัจจุบันมีนามว่า "อำเภอเมืองพาน" ซึ่งต่อมาทางราชการได้สั่งให้เปลี่ยนชื่ออำเภอเสียใหม่ว่า "อำเภอพาน" เพราะชื่อคำว่า "เมือง" ไปตรงกับอำเภอเมืองเชียงราย ฉะนั้นอำเภอเมืองพาน จึงตัดคำว่าเมืองออกไป คงเรียกว่า "อำเภอพาน" มาจนกระทั่งทุกวันนี้

ที่ตั้ง
   อำเภอพานตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัดเชียงราย  โดยห่างจากตัวเมืองเชียงราย 43 กิโลเมตร

อาณาเขตติดต่อ

    

ทิศเหนือ	ติดกับอำเภอแม่ลาว
ทิศใต้	ติดกับอำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา, อำเภอวังเหนือ จังหวัดลำปาง และอำเภอเวียงป่าเป้า  จังหวัดเชียงราย
ทิศตะวันออก	ติดกับอำเภอป่าแดด  จังหวัดเชียงราย
ทิศตะวันตก	ติดกับอำเภอแม่สรวย  จังหวัดเชียงราย

ภูมิประเทศ
     - ทิวเขาสูงระหว่าง 350-600 เมตร จากระดับน้ำทะเลเป็นแนวยาวจากทิศตะวันจนถึงทิศตะวันตก           
     - ลำน้ำที่สำคัญ ได้แก่ ลำน้ำแม่ส้าน  ลำน้ำแม่ลาว  ลำน้ำร่องธาร  และลำน้ำแม่เย็น                             
     - แหล่งน้ำที่สำคัญ ได้แก่  หนองฮ่าง หนองเวียงห้าว หนองบวกปลาค้าว และหนองควายหลวง

พื้นที่ / สภาพภูมิอากาศ

• เนื้อที่ / พื้นที่  1,023  ตร.กม.
• สภาพภูมิอากาศ  มีอากาศแบบมรสุมเมืองร้อน

อาชีพ

• อาชีพหลัก    เกษตรกรรม ได้แก่ การทำนาข้าว ปลูกลำไย ลิ้นจี่ ปศุสัตว์ ได้แก่ การเลี้ยงสุกร เป็ด ไก่ ฯลฯ   และการประมง ได้แก่ การเลี้ยงปลานิล ฯลฯ
• อาชีพรอง      ทำอุตสาหกรรมพื้นบ้านและอุตสาหกรรมในครัวเรือน เช่น การทอผ้า จันสาน ตีมีด

ประชากร

    - จำนวนประชากรชาย        61,924       คน

    - จำนวนประชากรหญิง       63,065       คน

       รวม   124,989     คน

การเกษตรและอุตสาหกรรม

   - ผลผลิตทางการเกษตร      ข้าวหอมมะลิ ลำไย ลิ้นจี่ แก้วมังกร  สับปะรด

   - โรงงานอุตสาหกรรม          บริษัทไทยคอสมอสฟูดส์ จำกัด, บริษัทแฟมิลี่บี จำกัด

การปกครอง

แบ่งการปกครองเป็น 15 ตำบล  209 หมู่บ้าน  ประกอบด้วย

1. ตำบลสันมะเค็ด  มีทั้งหมด 19 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที่ 1 บ้านสันมะเค็ด	หมู่ที่ 2 บ้านกว๋าวโท้ง
หมู่ที่ 3 บ้านสันนคร	หมู่ที่ 4 บ้านสันต้นดู่
หมู่ที่ 5 บ้านกล้วย	หมู่ที่ 6 บ้านห้วยเครือบ้า
หมู่ที่ 7 บ้านใหม่ท่าเรือ	หมู่ที่ 8 บ้านป่าแดงงาม
หมู่ที่ 9 บ้านใหม่ใน	หมู่ที่ 10 บ้านป่าตึงทันใจ
หมู่ที่ 11 บ้านผาลาด	หมู่ที่ 12 บ้านกล้วยทรายงาม
หมู่ที่ 13 บ้านหนองเป็ด	หมู่ที่ 14 บ้านกล้วยใหม่
หมู่ที่ 15 บ้านสันตะเคียน	หมู่ที่ 16 บ้านกล้วยทรายทอง
หมู่ที่ 17 บ้านทุ่งทองกวาว	หมู่ที่ 18 บ้านสันป่าสัก
หมู่ที่ 19 บ้านสันป่าสักทอง

2. ตำบลธารทอง มีทั้งหมด 11 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที่ 1 นิคมแม่ลาว	หมู่ที่ 2 สองแคว
หมู่ที่ 3 น้ำลัด	หมู่ที่ 4 ป่ารวก
หมู่ที่ 5 ราษฎร์ดำรง	หมู่ที่ 6 สันมะแฟน
หมู่ที่ 7 ดงขนุน	หมู่ที่ 8 ดอยพัฒนา
หมู่ที่ 9 ป่ารวกใต้	หมู่ที่ 10 ดงนคร
หมู่ที่ 11 นิคมแม่ลาวเหนือ

3. ตำบลสันติสุข  มีทั้งหมด 9 หมู่บ้าน  ได้แก่

หมู่ที่ 1 บ้านดอยชัยมงคล	หมู่ที่ 2 บ้านป่าหมุ้น
หมู่ที่ 3 บ้านไร่อ้อย	หมู่ที่ 4 บ้านสันกอเหียง
หมู่ที่ 5 บ้านสันกอตาล	หมู่ที่ 6 บ้านเหมืองง่า
หมู่ที่ 7 บ้านท่าต้นเกี๋ยง	หมู่ที่ 8 บ้านโชคชัย
หมู่ที่ 9 บ้านป่าก่อ

4. ตำบลดอยงาม  มีทั้งหมด 14 หมู่บ้าน  ได้แก่

หมู่ที่ 1 บ้านสันทราย	หมู่ที่ 2 บ้านจำคาวตอง
หมู่ที่ 3 บ้านสันผักเอือด	หมู่ที่ 4 บ้านสันหนองควาย
หมู่ที่ 5 บ้านท่าดอกแก้ว	หมู่ที่ 6 บ้านสันมะกอก
หมู่ที่ 7 บ้านสันช้างตาย	หมู่ที่ 8 บ้านหนองหมด
หมู่ที่ 9 บ้านสันกำแพง	หมู่ที่ 10 บ้านสันธาตุ
หมู่ที่ 11 บ้านสันโค้ง	หมู่ที่ 12 บ้านป่าตึง
หมู่ที่ 13 บ้านแม่หนาด	หมู่ที่ 14 บ้านร่วมใจพัฒนา

5. ตำบลหัวง้ม  มีทั้งหมด 13 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที่ 1 บ้านป่างิ้ว	หมู่ที่ 2 บ้านป่าคา
หมู่ที่ 3 บ้านบวกปลาค้าว	หมู่ที่ 4 บ้านหนองฮ่าง
หมู่ที่ 5 บ้านสันปลาดุก	หมู่ที่ 6 บ้านป่าแดง
หมู่ที่ 7 บ้านสันหลวง	หมู่ที่ 8 บ้านบวกขอน
หมู่ที่ 9 บ้านดงเจริญ	หมู่ที่ 10 บ้านกู่สูง
หมู่ที่ 11 บ้านห้วยตุ้ม	หมู่ที่ 12 บ้านป่าข่า
หมู่ที่ 13 บ้านป่าส้าน

6. ตำบลเจริญเมือง มีทั้งหมด 22 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที่ 1 บ้านสันทราย	หมู่ที่ 2 บ้านป่าก่อ
หมู่ที่ 3 บ้านกล้วย	หมู่ที่ 4 บ้านป่าเปา
หมู่ที่ 5 บ้านป่าตึง	หมู่ที่ 6 บ้านจําปู
หมู่ที่ 7 บ้านดงหลวง	หมู่ที่ 8 บ้านป่ายาง
หมู่ที่ 9 บ้านป่าบง	หมู่ที่ 10 บ้านดงตะเคียน
หมู่ที่ 11 บ้านป่าซาง	หมู่ที่ 12 บ้านป้าปี้
หมู่ที่ 13 บ้านดอยเจริญ	หมู่ที่ 14 บ้านเจริญเมือง
หมู่ที่ 15 บ้านใหม่เจริญมิตร	หมู่ที่ 16 บ้านห้วยแสนสุข
หมู่ที่ 17 บ้านทรายทอง	หมู่ที่ 18 บ้านใหม่เจริญ
หมู่ที่ 19 บ้านศรีทรายทอง	หมู่ที่ 20 บ้านห้วยดอกอูน
หมู่ที่ 21 บ้านฐานตะเคียนทอง	หมู่ที่ 22 บ้านป่าก่อพัฒนา

7. ตำบลป่าหุ่ง มีทั้ง 17 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที่ 1 บ้านป่าบงหลวง	หมู่ที่ 2 บ้านป่าแดด
หมู่ที่ 3 บ้านเหมืองหลวง	หมู่ที่ 4 บ้านศาลาวังโค้ง
หมู่ที่ 5 บ้านศาลาเหมืองหิน	หมู่ที่ 6 บ้านทุ่งมะฝาง
หมู่ที่ 7บ้านป่าแขม	หมู่ที่ 8 บ้านป่าหัด
หมู่ที่ 9 บ้านป่าหุ่ง	หมูที่ 10 บ้านป่างิ้ว
หมู่ที่ 11 บ้านห้วยประสิทธิ์	หมู่ที่ 12 บ้านหนองทรายทอง
หมูที่ 13 บ้านทุ่งผักกูด	หมู่ที่ 14 บ้านปางกล้วยค้าว
หมู่ที่ 15 บ้านปางเกาะทราย	หมู่ที่ 16 บ้านผาวี
หมู่ที่ 17 บ้านงิ้วเฒ่า

8. ตำบลทรายขาว  มีทั้งหมด 17 หมู่บ้าน ได้แก่

หมูที่ 1 บ้านสันทราย	หมู่ที่ 2 บ้านแม่คาววัง
หมู่ที่ 3 บ้านร่องธารใต้	หมู่ที่ 4 บ้านหนองผักจิก
หมู่ที่ 5 บ้านทรายขาว	หมู่ที่ 6 บ้านท่าฮ้อ
หมู่ที่ 7 บ้านหนองตุ้ม	หมู่ที่ 8 บ้านโป่งแดง
หมู่ที่ 9 บ้านร่องธารเหนือ	หมู่ที่ 10 บ้านสันต้นม่วง
หมู่ที่ 11 บ้านร่องธารกลาง	หมู่ที่ 12 บ้านโป่งแดงใหม่
หมู่ที่ 13 บ้านรวมไทย	หมู่ที่ 14 บ้านสมานมิตร
หมู่ที่ 15 บ้านทรายทอง	หมู่ที่ 16 บ้านโป่งทวี
หมู่ที่ 17 บ้านดงลาน

9. ตำบลแม่เย็น  มีทั้งหมด 11 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที่ 1  บ้านปูแกง	หมู่ที่ 2  บ้านสันกอง
หมู่ที่ 3  บ้านแม่เย็น	หมู่ที่ 4  บ้านป่าสักเหนือ
หมู่ที่ 5  บ้านทุ่งพัฒนา	หมู่ที่ 6  บ้านสันไม้ฮาม
หมู่ที่ 7  บ้านสันต้นแหน	หมู่ที่ 8  บ้านดงน้ำล้อม
หมู่ที่ 9  บ้านสุขสันติ	หมู่ที่ 10  บ้านอิงดอย
หมู่ที่ 11  บ้านดงดอนเต้า

10. ตำบลเมืองพาน มีทั้งหมด 16 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที่ 1 บ้านจอมศิริ	หมู่ที่ 2 บ้านใหม่
หมู่ที่ 3 บ้านโก่ม	หมู่ที่ 4 บ้านหนองกบ
หมู่ที่ 5 บ้านกาลึม	หมู่ที่ 6 บ้านติ้ว
หมู่ที่ 7 บ้านเมืองพาน	หมู่ที่ 8 บ้านนาแมน
หมู่ที่ 9 บ้านหนองกาลึม	หมู่ที่ 10 บ้านหนองไผ่
หมู่ที่ 11 บ้านโคกก่อง	หมู่ที่ 12 บ้านดอนขี้เหล็ก
หมู่ที่ 13 บ้านใหม่	หมู่ที่ 14 บ้านใหม่
หมู่ที่ 15 บ้านเมืองพาน	หมู่ที่ 16 บ้านติ้ว

11. ตำบลทานตะวัน มีทั้งหมด 12 หมู่บ้าน ได้แก่ 

หมู่ที่ 1 บ้านร่องคต	หมู่ที่ 2 บ้านสันปูเลย
หมู่ที่ 3 บ้านป่าฮ่างงาม	หมู่ที่ 4 บ้านป่าสักใต้
หมู่ที่ 5 บ้านท่าหล่ม	หมู่ที่ 6 บ้านป่าสักใต้
หมู่ที่ 7 บ้านห้วยบงเหนือ	หมู่ที่ 8 บ้านดงเวียง
หมู่ที่ 9 บ้านห้วยบงใต้	หมู่ที่ 10 บ้านร่องคตสามัคคี
หมู่ที่ 11 บ้านท่าหล่มสหมิตร	หมู่ที่ 12 บ้านโป่งเจริญ

12. ตำบลเวียงห้าว  มีทั้งหมด 4 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที่ 1 บ้านดอยงาม	หมู่ที่  2  บ้านสันป่าหนาด
หมู่ที่  3  บ้านทุ่งสามเหลี่ยม	หมู่ที่  4  บ้านสันใต้

13. ตำบลแม่อ้อ มีทั้งหมด 14 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที่ 1 บ้านแม่อ้อใน	หมู่ที่ 2 บ้านแม่อ้อนอก
หมู่ที่ 3 บ้านแม่แก้วใต้	หมู่ที่ 4 บ้านโป่งทะลาย
หมู่ที่ 5 บ้านจำผักกูด	หมู่ที่ 6 บ้านแม่แก้วกลาง
หมู่ที่ 7 บ้านปอเรียง	หมู่ที่ 8 บ้านน้ำล้อมดงชัย
หมู่ที่ 9 บ้านเด่นชัย	หมู่ที่ 10 บ้านแม่แก้วเหนือ
หมูที่ 11 บ้านแม่อ้อหลวง	หมู่ที่ 12 บ้านใหม่เจริญ
หมู่ที่ 13 บ้านสันป่าเมา	หมู่ที่ 14 บ้านแม่แก้วรุ่งเรือง

14. ตำบลม่วงคำ มีทั้งหมด 12 หมู่บ้าน  ได้แก่ 

หมู่ที่ 1 บ้านม่วงคำ	หมู่ที่ 2 บ้านทุ่งพร้าว
หมู่ที่ 3 บ้านผามวัว	หมู่ที่ 4 บ้านสันมะเหม้า
หมู่ที่ 5 บ้านสันผักแค	หมู่ที่ 6 บ้านสันน้ำบ่อ
หมู่ที่ 7 บ้านสันต้นผึ้ง	หมู่ที่ 8 บ้านฝั่งตื้น
หมู่ที่ 9 บ้านสันต้นต้อง	หมู่ที่ 10 บ้านสันขี้เบ้า
หมู่ที่ 11 บ้านสันปู่ย่า	หมู่ที่ 12 บ้านร่องบอน

15. ตำบลสันกลาง มีทั้งหมด 18 หมู่บ้าน ได้แก่

หมู่ที่  1  บ้านป่าเหียง	หมู่ที่  2  บ้านแม่คาวหลวง
หมู่ที่  3  บ้านถ้ำ	หมู่ที่  4  บ้านป่าข่า
หมู่ที่  5  บ้านป่าต๊าก	หมู่ที่  6  บ้านแม่คาวโตน
หมู่ที่  7  บ้านสันผักฮี้	หมู่ที่  8  บ้านท่าทรายมูล
หมู่ที  9  บ้านหัวฝาย	หมู่ที  9  บ้านหัวฝาย
หมู่ที่  11  บ้านป่าเปา	หมู่ที่  12  บ้านใหม่พัฒนา
หมู่ที่  13  บ้านร่องลึก	หมู่ที่  14  บ้านป่าข่าดอนชัย
หมู่ที่  15  บ้านแม่คาวดวงดี	หมู่ที่  16  บ้านสันโค้ง
หมู่ที่  17  บ้านแม่คาวโตนพัฒนา	หมู่ที่  18  บ้านเวียงสา